Σύνταξη – επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Όταν ο Elon Musk ανακοίνωσε πρόσφατα ότι αποχωρεί από την πολιτική, οι επενδυτές ήλπιζαν ότι αυτό θα σήμαινε πως θα επικεντρώσει την προσοχή του στις πολλές εταιρείες τεχνολογίας που διευθύνει. Η εκρηκτική διαμάχη του με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, Donald Trump, όμως – και η ίδια η δημόσια προβολή των άπλυτων του Λευκού Οίκου – υποδηλώνει ότι οι μεταβαλλόμενες προτεραιότητες του Musk μπορεί να μην είναι ακριβώς αυτό που ήλπιζαν.
Αντί να αποσυρθεί κάπως από τα φώτα της δημοσιότητας και να εστιάσει στην τόνωση της περιουσίας της Tesla και των άλλων επιχειρήσεων του, βρίσκεται τώρα να απειλείται με μποϊκοτάζ από έναν από τους κύριους πελάτες του – την ομοσπονδιακή κυβέρνηση του Trump.
Οι μετοχές της Tesla βρέθηκαν σε ελεύθερη πτώση την προηγούμενη εβδομάδα – με πτώση 14% – καθώς έκανε επίθεση στον Trump στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ανέβηκαν λίγο την Παρασκευή μετά από κάποιες ενδείξεις ότι η ψυχραιμία θα επικρατούσε. Ακόμα κι έτσι, για τους επενδυτές και τους αναλυτές που επί μήνες είχαν ξεκαθαρίσει ότι ήθελαν τον Musk να επιστρέψει στην εργασία του, η κατάσταση απέχει πολύ από το να είναι ιδανική.
«Είναι πολύ πίσω»
Ορισμένοι υποστηρίζουν, ωστόσο, ότι τα προβλήματα για τις επιχειρήσεις του Musk είναι πολύ πιο βαθιά από αυτή τη διαμάχη – και τον αμφιλεγόμενο ρόλο του στην κυβέρνηση Trump που έφτασε σε ένα θεαματικό τέλος.
Για τη βετεράνο δημοσιογράφο της τεχνολογίας Kara Swisher, αυτό ισχύει ιδιαίτερα για την Tesla. «Η Tesla τελείωσε», είπε στο BBC στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής για τα ΜΜΕ του Σαν Φρανσίσκο, στις αρχές αυτής της εβδομάδας. «Ήταν μια μεγάλη εταιρεία αυτοκινήτων. Θα μπορούσε να ανταγωνιστεί στον χώρο των αυτόνομων ταξί, αλλά τώρα είναι πολύ πίσω».
Η Tesla προσπάθησε εδώ και πολύ καιρό να αντιμετωπίσει την αντίπαλη Waymo – που ανήκει στη μητρική εταιρεία της Google, την Alphabet, της οποίας τα ταξί χωρίς οδηγό διασχίζουν τους δρόμους του Σαν Φρανσίσκο εδώ και χρόνια – και τώρα λειτουργούν σε πολλές ακόμη πόλεις.
Αυτόν τον μήνα, ο Musk υποτίθεται ότι θα επιβλέψει την κυκλοφορία από την Tesla μιας παρτίδας αυτόνομων ρομποταξί στο Όστιν του Τέξας. Σε ανάρτησή του στο X την περασμένη εβδομάδα ο κατασκευαστής ηλεκτρικών οχημάτων, ανέφερε ότι δοκίμαζε το Model Y χωρίς οδηγό. «Πιστεύω ότι το 90% της μελλοντικής αξίας των οχημάτων της Tesla θα είναι αυτόνομο και ρομποτικό», είπε ο αναλυτής της Wedbush Securities Dan Ives στο BBC αυτή την εβδομάδα, προσθέτοντας ότι η πρεμιέρα στο Όστιν θα είναι «μια στιγμή καμπής. Το πρώτο καθήκον που έχουν είναι να διασφαλίσουν ότι το αυτόνομο όραμα θα έχει μια εκπληκτική αρχή», πρόσθεσε. Όμως με διχασμένη την προσοχή του Musk, οι πιθανότητες επιτυχίας του έργου φαίνεται να έχουν περιοριστεί.
Επίσης, υπάρχει και κάτι άλλο που πρέπει να ληφθεί υπόψη: το κίνητρο του ίδιου του Musk. Η συζήτηση στη Silicon Valley τον τελευταίο καιρό επικεντρώνεται λιγότερο στο αν ο Musk μπορεί να αλλάξει τα πράγματα και περισσότερο στο αν τον νοιάζει καν. «Είναι ένα πραγματικά ισχυρό άτομο όταν επικεντρώνεται σε κάτι», δήλωσε ο Ross Gerber, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Gerber Kawasaki Wealth and Investment Management. «Παλιότερα, ήθελε να αποδείξει στον κόσμο ότι θα κατασκεύαζε EV – την τεχνολογία που κανείς άλλος δεν μπορούσε να κάνει. Ήθελε να αποδείξει ότι μπορούσε να κατασκευάζει πυραύλους. Είχε πολλά να αποδείξει».
Ο Gerber, ως μακροχρόνιος επενδυτής της Tesla, έχει προβληματιστεί και έχει μειώσει τις μετοχές του από τότε που ο Musk εισέβαλε στην δεξιά πολιτική. Χαρακτήρισε την Πέμπτη «εξαιρετικά επώδυνη μέρα».
«Το πιο ανόητο πράγμα που μπορείς να κάνεις, είναι να πιστεύεις ότι έχεις περισσότερη εξουσία από τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών», είπε ο Gerber, αναφερόμενος στην επίθεση του Musk κατά του Trump, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
«Το γκρέμισμα της Tesla»
Ένα ιδιαίτερο πρόβλημα για τον Musk είναι ότι, προτού φαινομενικά δημιουργήσει έναν εχθρό στο πρόσωπο του Trump, είχε ήδη έναν στην εκστρατεία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εναντίον της αυτοκινητοβιομηχανίας του. Διαδηλώσεις, που ονομάζονται συλλογικά #TeslaTakedown, πραγματοποιούνται σε όλη τη χώρα κάθε Σαββατοκύριακο από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του ο Trump.
Τον Απρίλιο, η Tesla ανέφερε πτώση 20% στις πωλήσεις αυτοκινήτων της για τους πρώτους τρεις μήνες του έτους. Τα κέρδη έπεσαν πάνω από 70% και η τιμή της μετοχής έπεσε επίσης.
«Δεν πρέπει να αποφασίζει για τη μοίρα της δημοκρατίας μας αποσυναρμολογώντας την κυβέρνησή μας κομμάτι-κομμάτι. Δεν είναι σωστό», είπε η Linda Koistinen σε μια διαδήλωση έξω από μια αντιπροσωπεία της Tesla στο Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνια. Πρόσθεσε ότι ήθελε να κάνει «ορατή την στάση της» εναντίον του Musk, προσωπικά.
«Τελικά δεν πρόκειται για την τεχνολογία ή την εταιρεία Tesla», είπε η Joan Donovan, μια εξέχουσα ερευνήτρια παραπληροφόρησης που συνδιοργάνωσε τις διαδηλώσεις #TeslaTakedown στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. «Αφορά τον τρόπο με τον οποίο η ισχύς της Tesla μπόρεσε να χρησιμοποιηθεί εναντίον του λαού και έφερε τον Musk σε τέτοια θέση απίστευτης δύναμης, χωρίς διαφάνεια».
Μια άλλη πτυχή της αυτοκρατορίας του Musk που έχει προκαλέσει την οργή των επικριτών του είναι το X, η πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης που κάποτε ήταν γνωστή ως Twitter.
«Αγόρασε το Twitter για να έχει επιρροή και να είναι σε θέση – μέσα σε μερικά δευτερόλεπτα – να προσεγγίσει εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους», πρόσθεσε η Donovan.
Η προσωπική φίρμα
Υπάρχει όμως και μια άλλη πιθανότητα. Θα μπορούσε η (υψηλού προφίλ) διαφωνία του Musk με τον Trump να τον βοηθήσει να αποκατασταθεί στα μάτια των ανθρώπων που στράφηκαν εναντίον του λόγω της προηγούμενης εγγύτητάς του με τον πρόεδρο; Ο Patrick Moorhead, επικεφαλής αναλυτής της Moor Insights & Strategy, πιστεύει ότι θα μπορούσε. «Είμαστε μια χώρα που συγχωρεί», είπε.
«Αυτά τα πράγματα χρειάζονται χρόνο», παραδέχτηκε ο Moorhead, αλλά αυτό «δεν θα είναι πρωτοφανές». Η Swisher παρομοίασε την προσωπική φίρμα του Musk με αυτή του συνιδρυτή της Microsoft, Bill Gates, πριν από δύο δεκαετίες. Είπε ότι ο Gates θεωρούνταν κάποτε ως «ο Darth Vader της Silicon Valley» λόγω της «αλαζονικής και αγενούς» προσωπικότητάς του.
Σήμερα, παρά τα ελαττώματά του, ο Gates έχει αποκαταστήσει σε μεγάλο βαθμό την εικόνα του. «Έμαθε. Μεγάλωσε. Οι άνθρωποι μπορούν να αλλάξουν» είπε η Swisher, παρόλο που ο Musk είναι «σε φανερά προβληματική θέση».
Έξοδος στο διάστημα
Το πρόβλημα για τον Musk είναι ότι το μέλλον γι’ αυτόν και τις εταιρείες του δεν σχετίζεται μόνο με το τι κάνει – αλλά και τι αποφασίζει ο Trump. Ενώ ο Trump χρειαζόταν τον Musk στο παρελθόν, κυρίως για να βοηθήσει στη χρηματοδότηση της προεδρικής εκστρατείας του, δεν είναι τόσο σαφές ότι τον χρειάζεται τώρα.
Ο Noah Smith, συγγραφέας του Noahpinion Substack, είπε ότι η εξαιρετικά προσοδοφόρα εισβολή του Trump στα κρυπτονομίσματα – όσο ανάρμοστη κι αν ήταν – μπορεί να τον απελευθέρωσε από το να εξαρτάται από τον Musk για να εκτελέσει τις βουλήσεις του. «Υποθέτω ότι αυτό έγινε για να μπορέσει να ξεγλιστρήσει από τον Elon», πρόσθεσε.
Στο πιο απειλητικό σχόλιο του (εκείνης) της ημέρας, ο Trump πρότεινε να περικοπούν τα κυβερνητικά συμβόλαια του Musk, τα οποία έχουν εκτιμώμενη αξία 38 δισ. δολ. Ένα σημαντικό μέρος αυτού του ποσού πηγαίνει στην εταιρεία πυραύλων SpaceX του Musk – απειλώντας φαινομενικά το μέλλον της.
Ωστόσο, παρά τη φασαρία, η προειδοποίηση του Trump μπορεί να είναι λίγο πιο κούφια από ό,τι φαίνεται. Αυτό συμβαίνει επειδή το διαστημικό σκάφος Dragon της SpaceX μεταφέρει αστροναύτες και φορτία στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, όπου βρίσκονται επί του παρόντος τρεις αστροναύτες της Nasa.
Αποδεικνύει ότι η SpaceX έχει εδραιωθεί τόσο πολύ στον μηχανισμό διαστήματος και εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ, που η απειλή του Trump θα μπορούσε να είναι δύσκολο να πραγματοποιηθεί. Θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει κανείς ένα παρόμοιο επιχείρημα για την εταιρεία διαδικτυακών δορυφόρων του Musk, Starlink. Η εύρεση εναλλακτικής λύσης θα μπορούσε να είναι πιο εύκολο να ειπωθεί παρά να γίνει.
Όμως, αν υπάρχουν όρια στο τι μπορεί να κάνει ο Trump, το ίδιο ισχύει και για τον Musk. Στη μέση της διαμάχης του με τον Trump, απείλησε να παροπλίσει το Dragon – αλλά δεν άργησε να επιστρέψει και να ανακρούσει πρύμναν. Απαντώντας στην πρόταση ενός χρήστη X : «ηρέμησε», έγραψε: «Καλές συμβουλές. Εντάξει, δεν θα παροπλίσουμε το Dragon».
Είναι ξεκάθαρο ότι η φιλία του Musk και του Trump έχει τελειώσει. Είναι λιγότερο σίγουρο ότι στηρίζονται ο ένας στον άλλον. Όποιο κι αν είναι το μέλλον για τις επιχειρήσεις του Musk, φαίνεται ότι ο Trump – και οι ενέργειες της κυβέρνησής του – θα συνεχίσουν να έχουν μεγάλο λόγο σε αυτές.
